Hižo před wjace hač 300 lětami nasta tradicija wukubłanja w serbšćinje na Lipšćanskej uniwersiće. Wotkryjće stawizny, kotrež zwjedźe do załoženja našeho poměrnje młodeho instituta.

Koło časow so wjerći

z ludoweho spěwa Beži woda wot Mikławša Hajny (1876–1941)

Přehlad wo stawiznach serbskorěčneho wukubłanja na Lipšćanskej uniwersiće

Prěnje serbskorěčne zwučowanja na Alma Mater Lipsienis so započachu 1716 ze załoženjom Serbskeho prědarskeho towarstwa Societas Lusatorum Sorabica přez někotrych serbskich studowacych ewangelskeje teologije. Nimo rěčnych a prědarskich zwučowanjow nastachu ćišćane serbske (hornjoserbske) pojednanja a rukopisna nowina.

Z dźělenjom Sorabicuma jako wosebiteho wotdźěla (seminara) we Łužiskim prědarskim towarstwje so 1815 wědomostna wotnožka z mjenom Sorabia wutwori. Přez wudawanje Sserskich nowin wot Handrija Zejlerja a Hendricha Augusta Krygarja bě nětko móžno swójske dźěła, ludowe pěsnje a přisłowa wozjewjeć. Na tute wašnje zawostajichu čłonojo Sorabie wažny fundus za sorabistiske slědźenje.

1842 so Serb Jan Pětr Jordan jako lektor a doktor za słowjanske rěče a literatury na Lipšćansku uniwersitu powoła. W lěće 1870 so potom katedra za přirunowace słowjanske rěče z wosebitym wobkedźbowanjom serbskeje rěče załoži. Jako August Leskien 1876 swojo zastojnstwo jako profesor za słowjansku filologiju nastupi, zbudźi sorabistiski rěčespyt jeho zajim a wón poskići čitanja hornjo- a delnjoserbskeje gramatiki. Słowjenc Matija Murko, naslědnik Leskiena a profesor za słowjansku filologiju wot 1917-1920, so jara za sorabistiku zasadźowaše a namjetowaše wutworjenje lektorata za serbšćinu w Lipsku. To so jemu najprjedy njeporadźi, ale 1933 wobsadźi wón na Karlowej uniwersiće w Praze prěnju profesuru za serbsku rěč a literaturu z Josefom Pátu.

Max Vasmer nawjedowaše wot 1920 do 1925 slawistisku katedru a wozjewi někotre zajimawe dźěła k sorabistiskim temam. Karl Heinrich Mayer, indogermanist a klasiski rěčespytnik, poskićeše jako priwatny docent wot lěta 1921 hač do 1927 čitanja k historiskej gramatice serbskeje rěče, serbskim ludowym pěsnjam a tekstowym intepretacijam. Tež Reinhold Trautmann, profesor za slawistiku, měješe wulku sympatiju za Serbow a dźeržeše w 30tych lětach čitanja k stawiznam serbskeje rěče.

Lěto 1946 woznamjenješe za sorabistiku přewrót, dokelž so serbski wučerski wustaw w Radworju wotewri a tak znowa didaktiske-wědomostne dźěło wobnowi. Schwalenje Serbskeho zakonja 1948 w Sakskej pohoni tuž serbske kruhi, uniwersitnu sorabistisku instituciju wutworić. Reinhold Olesch, ordinarius za słowjansku filologiju a direktor Slawistiskeho instituta na Lipšćanskej uniwersiće, natwari 1949 lektorat za (hornjo)serbsku rěč. Za to so Michał Nawka jako docent přistaji. Na spočatku wuwučowaše 15 studentow w dwěmaj kursomaj z 8 hodźinami tydźensce. W samsnym lěće załožichu serbscy studenća swoju organizaciju Sorabija, kotraž so programatisce dospołnje wot Prědarskeho towarstwa a Sorabie rozeznawaše, tola na jeju tradicije nawjaza.

Naša institucija nasta 6. septembra 1951 pod mjenom Serbski institut na Lipšćanskej uniwersiće. Tehdy wobsteješe z dweju wotdźělow: wotrjad za rěč a literaturu bě ze slawistiku zwjazany a wotrjad za serbske stawizny dźěłaše z Historiskim institutom fachoweho směra stawizny hromadźe. Na započatku so předewšěm wučerjo, diplomowi slawisća a stawiznarjo kubłachu. W lěće 1968 so institut po druhej wysokošulskej reformje NDR přemjenowa na Institut za sorabistiku. W běhu prěnjeje wysokošulskeje reformy bu Pawoł Nowotny wot 1951 do 1953 komisarsiski nawoda Serbskeho instituta. 1955 so Pawoł Nedo jako direktor wuzwoli a z płaćiwosću swojeje profesury z wuwučowanskim nadawkom za serbsku ludowědu spočatk studijneho lěta 1960/61 tež oficialnje w swojej słužbje jako nawoda wobkrući. Z jeho podpěru so 1981 studijna kombinacija kulturne wědomosće/sorabistika zawjedźe. W lěće 1964 přewza Hinc Schuster-Šewc profesuru za sorabistiku a hamt direktora, po tym nachwilnje tež stawiznar Jan Brankačk.

Z politiskim přewrótom 1989 a přez strukturelne změny, kiž běchu z redukciju personala zwjazane, dósta Institut za sorabistiku swoju dźensnišu organizacisku formu. Po Ronaldu Lötzschu a wjacorych komisariskich wjednistwach (Wolfgang Sperber, Wolfgang F. Schwarz, Gerhild Zybatow, Tadeusz Lewaszkiewicz) přewza w lěće 2003 Edward Wornar profesuru a jednaćelski nawod.

We wobłuku 600. jubileja załoženja Lipšćanskeje uniwersity wozjewi dr. Tomasz Derlatka wobšěrny nastawk wo stawiznach, wukubłanju a slědźenju sorabistiki. Cyły nastawk w němskej rěči:

Derlatka – Sorabistik
PDF 801 KB

To móže was tež zajimować

Profil

wjace zhonić

Wozjewjenja

wjace zhonić

Forschungs­schwerpunkte

wjace zhonić