Přehlad wo serbskich stawiznach

650 – 1000

• ≈ 530 – 800
  W zwisku z ćahanjom ludow wopušća wšelakore słowjanske kmjeny swoje prasłowjanske sydli­šća a zasydla so w přewažnje njewobsydlenym kraju mjez Kwisu/Bóbrom a Solawu. W běhu naslědnych lětstotkow přiwozmu potomnicy tutych kmjenow zhromadne sebjepomjenowanje „Serbja“.
• 631
  W frankskej chronice Fredegara so Serbja prěni raz pisomnje mjenuja
• 789
  Admonitio generalis Korle Wulkeho; postaji so korpus tekstow, kotrež dyrbja so do rěčow podda­now přełožić, a prědować dyrbja fararjo w maćeršćinje poddanow
• ≈ 800 
  Natwar hrodźišća w Tornowje za hrodźineho knjeza w kraju Łužičanow, Twarska technika, dokonja­nosć wšelakorych rjemjeslnikow, rólnistwo, skotarstwo a rybarstwo wotpowěduja stawej kulturneho wuwića w srjedźnej Europje, štož so tež w dalokich wikowanskich zwiskach wotražuje
• 850
  Baworski geograf znaje 30 hrodźinych wobwodow w husće wobsydlenej Milčanskej
• 863
  Cyril a Metod pućujetaj po słowjanskich krajach a šeritej křešćansku nabožinu ze słowjanskej li­turgiju
• 929 
  Němski kral Heinrich I. nadpadnje Glomačanow (němsce: Daleminzer) a zapusći jich kmjenowe srjedźi­šćo, hrodźišćo Gana. Z tym złama wojersku móc sylneho serbskeho kmjena, kiž je so zamóhł 70 lět z wuspěchom přećiwo wuchodofrankskim a sakskim zadobywarjam wobarać. W Mišnje da natwarić kruty hród jako wojerske zepěraniśćo přećiwo serbskim kmjenam. Ke krutemu zapřijeću dobytych krajow do swojeho mócnarstwa załoži mjez druhim Mišnjanske a Łužiske markhrabinstwo
• 932
  Heinrich I. předobudźe Łužičanow, a zniči jich hrodźišćowy kompleks Liubusua a podćisnje sej tež Mil­čanow, kotrychž nući k dawanju tributow. Z toho pak so wokoło 950 zaso wuswobodźa
• 948
  Založenja biskopstwow w Braniborje (Brandenburg), 968 w Mjezyborje (Merseburg), w Žitču (Zeitz) a w Mišnje (Meißen) zahaji christianizaciju mjez Serbami
• 963
  Łužičenjo so wot Mišnjanskeho markhrabje Gera doskónčnje podćisnu

1000 – 1500

• 1002 – 18
  Wojowanja Heinricha II. z Bolesławom Chrobrym wo Milčansku
• 1002
  Budyšin w chronice biskopa Thietmara z Merseburga naspomni
• 1007
  Bolesław Chrobry dobudźe znowa Budyšin a Łužicu na jedne lěto
• 1158
  Kejžor Friedrich I. da Budyski kraj jako wićestwo čěskemu kralej. Wójny mišnjanskich, braniborskich a čěskich knježićelow wo Łužicu.
• ≈ 1200
  Nutřkowny wutwar kraja – horskeho kraja a bjezpućnych holanskich kónčinow – přez připućowacych němskich sydlerjow a serbskieh burow
• 1165
  Załoženje cistercienskich klóštrow Dobrilug w Delnjej, a 1234 Marijiny Doł a 1248 Marijina Hwězda w Hornjej Łužicy
• 1213 
  Budyšinej spožči kral Přemysl Otokar II. Magdeburgske měšćanske prawo. Mjez 1220 a 1303 dóstanu tute prawo tež Lubin, Kalawa, Lubij, Žitawa, Kamjenc, Gubin, Łukow, Grodk, Biskopicy, Wojerecy a Zhorjelc, w zažnym 13. lětstoku přidruži so k nim hišće rjad małych městow. We wot Serbow wobydle­nym teritoriju su tući na załožowanju městow sobu wobdźěleni.
• ≈ 1250
  Z wutwarom parochialneho systema nabudźe cyrkej poněčim wuznam za duchownokulturne žiwjenje w serbskim ludźe
• 1293
  Zakazy serbskeje rěče w Anhaltskej, 1327 w Altenburgu, Šwikawje a Lipsku, a 1424 w mišnjanskim kraju wjedu w konsekwency k womjelknjenju serbšćiny zapadnje wot Łobja.
• 1319
  Přeńdźe tež wjetsi dźěl wettinskich a braniborskich wobsydstwow we Łužicy pod knjejstwo čěskeje króny.
• 1300 – 1500
  W prěnjotnej serbskej sydlenskej končinje a we wutwarjenej srjedźnej Łužicy je podźěl ludnos­će na kraju – nimo 400 ryćerkubłow a jich němskich přisłušnikow – přezcyłnje serbski. Wosebi­ta wustawowa situacija Łužicy, hdźež swětne a cyrkwine knjejstwa w dalokej měrje njewobmje­zowane prawa wobsedźa a zhromadnje z městami knježa, zachowa ludnosć před centralistiskimi naprawami přećiwo serbskej rěči.
• 1346
  Založenje zwjazka hornjołužiskich šesćiměstow Kamjenc – Budyšin – Lubij – Zhorjelc – Žitawa – Lu­bań. Zwjazk wojuje w prěnim rjedźe přećiwo cwólbam rubježnych ryćerjow. Z ćerpjenjom a spěcho­wanjom čěskeho krala staraja so města wo porjadk a prawo w kraju a přesadźa so samo přećiwo lužis­kim zemjanam. Podobny zwjazk nastanje w Delnjej Łužicy. Podźěl Serbow w delnjolužiskich městach (Kalawa, Łukow) docpěwa njerědko połojcu měšćanstwa, w hornjołužiskich městach w jednym padźe třećinu (Budyšin).

1500 – 1600

• 1510
  Prenja serbska sada, najstarši nam znaty pomnik serbskeho pismowstwa, zdźeržana jako margi­nalija we łaćonskej šulskej knize z Łukowa w Delnjej Łužicy
• 1514
  Rhagius-Aesticampianus založi Choćebuski gymnazij („Universitas Serborum“)
• 1517
  Lutherowe tezy w Wittenbergu, započatk Reformacije
• 1520 – 50
  Přesadźi so reformacija we lužiskich městach, zemjanstwo so přizamknje; klóšter Dobrilug w Del­njej Łužicy so prećiwo woli krajneho knjeza wot krajnych stawow sekularizuje; klóštraj Marijiny Doł a Marijina Hwězda a Budyske tachanstwo wostanu ze swojimi poddanami katolscy.
• ≈ 1536
  Serbska přisaha Budyskich měšćanow, čěski manuskript serbskeje redakcije
• 1539 – 1656
  Wukublanje ewangelskich serbskich duchownych we Wittenbergu a Frankobrodźe nad Wódru
• ≈ 1540
  Najstarši delnjoserbski katechizm, delnjoserbski přełožk njeznateje proweniency Lutheroweho małeho katechizma. Katechizm so 2013 w Gothaskej kniharni w listowanju katecheta Ebera nama­ka.
• 1548
  Mikławš Jakubica w narańšej Delnjej Łužicy dokónči přełožk Noweho testamenta do wuchodne­je serbšćiny, kiž pak wostanje njećišćany
• 1550
  wjesny lud w hamtomaj Zły Komorow a Grabin wunuzuje sej serbsku rěč w cyrkwi
• 1574
  delnjołužiski ewangelski farar Albin Moller wuda w Budyšinje prěnju ćišćanu serbsku knihu „Wendisches Gesangbuch … Auch der kleine Catechismus“
• ≈ 1588
  Hodźijska łaćonska šula nawjedowana wot Wjacława Warichiusa, přihotuje serbskich hólcow za wo­pyt wjerchowskeje šule
• 1595
  hornjołužiski farar W. Warichius wuda, pozbudźeny přez A. Mollera, prěnju hornjoserbsku ćiš­ćanu knihu – mały katechizm z křćenskej a wěrowanskej knižku

1600 – 1700

• 1603
  Hieronymus Megiser, rodźeny Słowjeńc, wuda wjacerěčny słownik „Thesaurus polyglottus“, w kotrymž su tež serbske leksemy zapisane (ze samsneho regiona kaž Jakubica)
• 1610
  Andreas Tharaeus (Handroš Tara), farar w Storkowskim hamće w Delnjej Łužicy, wuda serbsku přiručku „Enchiridion Vandalicum“
• 1618 – 48
  Třicećilětna wójna, kotraž zawinuje spad wobydlerstwa w sewjernych regionach Delnjeje Łužicy a teritorialne noworjadowanje přisłušnosće Łužicow
• 1635
  Praski měr – sakski kurwjerch Johann Georg I. dóstanje wot kejžora cyłu Łužicu z wuwzaćom Cho­će­buskeho wobkruha, kotryž wot 1462 k Braniborskej słuša. „Tradiciski reces“ zawěsći łužiskim stawam wobchowanje jich dotalnych priwilegijow a garantuje njezměnliwosć konfesionelnych poměrow
• ≈ 1650
  Juro Ermelius, rektor měšćanskeje šule w Kalawje, wuda serbsku fiblu
• 1650
  Lubnjowski farar Jan Chojnan spisa prěnju serbsku gramatiku delnjoserbskeje rěče „Linguae Vandalicae ad dialectus Cotbusiani“, kiž pak wosta njećišćana
• 1651
  nowy čeledźacy a krajny porjad, zawjedźeny wot Hornjolužiskich stawow, pohubjeńši socialne a praw­niske połoženje wjetšiny serbskeho luda (t. mj. druhe poddanstwo)
• 1667
  reskript braniborskeho kurwjercha Friedricha Wilhelma žada hnydomne zničenje serbskich kni­how a rukopisow we wosadach wokoł Bezkowa, Storkowa a Tupca a wotstronjenje serbskich prě­darjow („ohnvorgreifliche Monita“)
• 1668
  přikaz sakskeho wjercha a markhrabje Delnjeje Łužicy Christiana I. k zničenju Mollerowych serbskich spěwarskich wot l. 1574 a k wudźěłanju namjetow k najspěšnišemu wotstronjenju serbskeje rěce w Delnjej Łužicy
• 1670
  Michał Frencel wuda na swoje kóšty přełožk sćenjow Mateja a Marka, kiž pak so wot wyšnosće sćaza. Pietist a dwórski prědar w Drježdźanach Philipp Jacob Spener podpěra Frencla w jeho wojowanju wo serbske nabožne spisy
• 1679
  Jakub Xaver Ticin stwori z ćišćanej serbskej gramatiku „Principia linguae Wendicae“ teoretiski zakład za katolsku wariantu spisowneje hornjoserbšćiny
• 1689
  Zacharias Běrlink postaji ze swojej „Didascalia seu orthographia Vandalica“ prawidła pisanja ewan­gelskeje warianty hornjoserbšćiny
• 1690
  Hornjołužiske stawy spěchuja wudawanje najnuznišich ewangelskich serbskich ćišćow, wobarajo z tym mj. dr. wotpadej poddanow do „njewěry“, t. r. do katolicizma. Powołaja k tomu komisiju pod nawodom Pawoła Prätoriusa
• 1692
  J. H. Swětlik wuda „Swjate sćenja, lekciony a episle“ a 1696 „Serbske katolske kěrluše“
• 1693 – 96
  wuńdu štyri knihi Abrahama Frencla wo pochadźe serbšćiny „De originibus linguae Sorabicae“

• 1706
  wuńdźe hornjoserbski Nowy zakoń w přełožku Michała Frencla (dokorigowany wot Abrahama Frencla) w ćišću
• 1707
  Jurij Hawštyn Swetlik dopřełoži po dwacećilětnym dźěle jako prěni cyłu bibliju do hornjo­serb­šćiny, tutón přełožk katolskeho duchowneho wosta pak w rukopisu (cyłkownje dźěłaše nad pře­łóžkom 1688 – 1711)
• 1709
  Jan Bogumił Fabricius wuda delnjoserbski Nowy zakoń z financielnej podpěru pruskeho krala Friedricha I. a połoži zakład za delnjoserbsku spisownu rěč
• 1710
  prěnje wudaće hornjoserbskich ewangelskich spěwarskich
• 1716
  serbscy studenća ewangelskeje teologije založa Serbske prědarske towarstwo w Lipsku
• 1721
  Georg Matthaei stwori z ćišćanej serbskej gramatiku teoretiski zakład za ewangelsku wariantu spisowneje hornjoserbšćiny; Jurij Hawštyn Swětlik wuda Vocabularium latino-serbicum, prěni ćišćany serbski słownik a z tym dokodifikuje katolsku wariantu hornjoserbskeje spisowneje rěče
• 1722
  hrabja von Zinzendorf zasydli na swojich łužiskich wobsydstwach čěskich eksulantow a załoži Ochra­nowsku bratrowsku wosadu
• 1727
  wotewrjenje Praskeho seminara, załoženeho přez Šimanec bratrow za kubłanje katolskeho du­chowneho dorosta z Łužicy
• 1728
  cyłkowne wudaće biblije w hornjoserbšćinje wot hornjoserbskeje prědarskeje komisije, wobste­jaceje ze štyrjoch ewangelskich fararjow, a z tym de facto dokodifikowanje ewangelskeje warian­ty hornjoserbskeje spisowneje rěče
• 1736
  pietist Johann Gottfried Kühn załoži ze spěchowanjom hrabje von Gersdorfa w Klukšu „šułski wu­staw“, t. r. wučerski seminar za Serbow
• 1742
  J. G. Kühn wobstara druhe wudaće biblije w serbšćinje – w mjeńšim formaće a za tunju płaćiznu
• 1744
  farar Kryšan Bjedrich Faber předstaja w němskim časopisu swoju farsku biblioteku z wjace hač 50 serbskimi knihami
• 1755
  serbski farar a přirodospytnik na polu pčołarstwa Hadam Bohuchwał Šěrach wozjewi zakitanski spis „Schutzschrift für die alten Slaven und Wenden“
• 1761
  wuda Johann Gottlieb Hauptmann swoju „Niederlausitzsche Wendische Grammatica“ (prěnja ćišćana delnjoserbska gramatika) a 1769 delnjoserbske spěwarske „Lubnjowski sarski zambuch“
• 1756 – 63
  Sydomlětna wójna, 1758 bitwa pola Bukec
• 1766
  Georg Körner wuda składnostnje 50lětneho wobstaće Serbskeho prědarskeho towarstwa swoju „Philologisch-kritische Abhandlung von der Wendischen Sprache und ihrem Nutzen in den Wis­senschaften“, hdźež so serbšćina prěni raz jako objekt wědomosće jewi
• 1767
  serbscy ewangelscy duchowni wozjewja stawizniski spis „Kurzer Entwurf einer Oberlausitz-wen­dischen Kirchenhistorie“; Zhorjelski cyrkwinski stawiznar Christian Knauthe wuda stawiznisku knihu „Deren Oberlausitzer Sorbenwenden umständliche Kirchengeschichte“; Jurij Mjeń pře­basni wujimki z Klopstockoweho „Messiasa“ k pokazanju zamóžnosćow serbšćiny a zbasni w heksametrach sławospěw na swoju rěč a dotalnych spisaćelow – „Ryćerski kěrlis“
• 1779
  załoži so w Zhorjelcu Hornjołužiske towarstwo wědomosćow, kotremuž přistupi tež tójšto zdźělanych Serbow. Towarstwo wěnuje so tohorunja přeslědźenju serbskeje kultury a stawiznow – 1780 namołwja prěni raz k zběranju ludowych pěsni.
• 1782
  Jan Hórčanski wuda spis „Gedanken eines Oberlausitzer Wenden über das Schicksal seiner Nation“
• 1783/1789
  kniha Karla Gottloba von Antona „Erste Linien eines Versuches über der alten Slaven Ursprung“ přinošuje k wottwarjenju předsudkow napřećo Serbam
• 1789
  zemrě serbski prowiznik a knjez nad Hornjej Hórku, Jan Michał Budar, kiž bě w swojim testamenće postajił cyłu mišnjansku, hornjo- a delnjołužisku serbsku chudźinu bjez dźiwanja na konfesionelnu při­słušnosć jako janičkeho namrěwca swojeho nahladneho zamóženja. Wukonjenje jeho wole žadaše sej wudźělanje dokładneje statistiki serbskeho luda we wettinskich krajach wotpowědnje stawej lěta 1767

• 1796
  Jan Bjedrich Fryco zwoprawdźi z přełožkom a ćišćom Stareho zakonja cyłkowne wudaće biblije w delnjoserbšćinje

1800 – 1900

• 1806 – 13
  Němska pod Napoleonskim knjejstwom, 1813 bitwa pola Budyšina a bitwa ludow pola Lipska
• 1809 – 12
  ćěsla Jan Dejka wudawa hornjoserbski měsačnik „Serbski powědar a kurěr“
• 1811
  zběhnjenje roboćanstwa w Pruskej
• 1812
  za ruskich a pólskich wojakow w Napoleonowych wójnach wuda so rusko-pólsko-serbski słownik
• 1815
  teritorialne změny přez Wienske zrěčenje: cyła Delnja Łužica a wulki dźěl Hornjeje Łužicy přirjaduje-tej so Pruskej
• wot 1822
  słowjanscy wučency wopytuja Łužicu a Serbow
• 1824
  Jan Zygmunt Bjedrich Šyndlaŕ dowuda cyłu delnjoserbsku bibliju
• 1831
  nowa wustawa w Sakskej a wotwjazanje z roboćanstwa
• 1835
  nowy šulski zakoń w Sakskej z powšitkownej šulskej winowatosću; serbšćina dowoli so wosebje při wuwučowanju nabožiny
• 1838
  załoži Jan Arnošt Smoler Akademiske towarstwo za łužiske stawizny a rěč w Wrótsławju, slěduja zjed­noćenstwa studowacych Serbow: 1839 „Societas slavica Budissinensis“ w Budyšinje, 1846 „Serbowka w Praze“, 1849 „Łužyca“ w Choćebuzu
• 1841/43
  Leopold Haupt / J. A. Smoler wudataj „Pěsnički hornich a delnich Łužiskich Serbow“
• 1842
  J. P. Jordanowa „Jutnička“ a H. Zejierjowa „Tydźenska Nowina“ załoža prawidłowne wudawanje serbskich nowin, kotrymž so po času wjacore nabožne časopisy přidruža
• 1845
  prěni serbski spěwny swjedźen
• 1847
  załoži so wědomostno-literarne towarstwo Maćica Serbska – kulturny centrum serbskeho narod­neho hibanja z fiinkcijemi nakładnistwa, knihownje, archiwa a akademije.
• 1847
  Handrij Zejler stanje so z tekstom za oratorij „Serbjski kwas“, pozdźišo hišće štyri króć wozjewjenym, z najpopularnišim serbskim basnikom
• 1848
  krajny rada von Schönfeld založi w Choćebuzu „Bramborski serbski casnik“, zo by delnjołužiskich Serbow škitał pred idejemi němskich demokratow
• 1848
  založowanje serbskich burskich towarstwow; 5000 swójbow podpěra Maćičnu peticiju na sakske kra­lowske knježerstwo z narodnymi žadanjemi; prěnje wudaće „Bramborskeho ßerskeho Zassnika“, předchadnika dźensnišeho „Noweho Casnika“
• 1849
  na žadanje Roberta Bluma wobzamknje Frankfurtska narodna zhromadźizna pasus wo prawach nje­němskich ludowych skupin w Němskej
• 1851
  J. A. Smoler založi serbske knihikupstwo w Budyšinje
• 1854
  sylne wupućowanje ewangelskich Serbow do zamórskich krajow
• 1861
  prapředstajenje oratorija „Nalěćo“ wot Korle Awgusla Kocora a Handrija Zejlerja
• 1862
  w Budyšinje hraje so prěni raz serbske dźiwadło
• 1862
  załoženje konfesionelneju wudawaćelskeju towarstwow – Serbske ewangelsko-lutherske knihowe to­warstwo a Towarstwo swj. Cyrila a Metoda
• 1866
  Křesćan Bohuwěr Pful dokónči wobšěrny „Lužisko-serbski słownik“, nastaty pod sobudźěłom Handrija Zejlerja a Michała Hórnika
• 1868
  Jan Bjedrich Tešnaŕ wuda cyłu delnjoserbsku bibliju w Halle
• 1871
  po Němsko-Francoskej wójnje a załoženju Reicha pohubjeńšitej nacionalizm a šowinizm poměr mjez Němcami a Serbami w zjawnym žiwjenju
• 1873
  brunicowe zjednoćenstwo Braunkohlen AG Eintracht w Běłej Wodźe zahaji industrializaciju srjedźneje Lužicy
• 1873
  Jan Arnošt Smoler kupi Maćičny dom w Budyšinje
• 1874
  němski etnograf Richard Andree twjerdźi w swojich skicach „Wendische Wanderstudien“, zo Serbja nimaja swoje stawizny
• 1875
  J. A. Smoler založi w Budyšinje samostatnu „Smolerjec knihićišćernju“
• 1875
  zakaz serbskeje wučby w šulach pruskeje Hornjeje Łužicy
• 1875
  1. schadźowanka serbskeje studowaceje młodźiny, zazběh Młodoserbskeho hibanja
• 1880
  załoženje samostatneho delnjołužiskeho wotrjada Maśicy Serbskeje w Choćebuzu
• 1883 – 91
  wuńdu wot Arnošta Muki zestajane „Handrija Zejlerja zhromadźene spisy“, nakładowane wot serbskeho studentstwa
• 1882
  antiserbska kampanja němskich nowin přećiwo Smolerjej a serbskemu hibanju
• 1884
  Wotmołwa Hendricha Jaroměra Imiša na tute nowinarske napady z knihu „Der Panslawismus mit rus­sischem Gelde betrieben und zu den Wenden in Preußen hinübergetragen. Deutsche Antwort eines sächsischen Wenden“; „Kniha sonetow“ Jakuba Barta-Ćišinskeho njese klasisku poetiku do serbskeje literatury; „Historija serbskeho naroda“ Wilhelma Bogusławskeho a Michała Hórnika
• 1884 – 86
  „Statistika lužiskich Serbow“ Arnošta Muki wobsahuje nimo faktiskich ličbow serbskeho wobydlerstwa tež stawizny namócneho přeněmčenja a wobaranja Serbow
• 1891
  Arnošt Muka wuda „Laut- und Formenlehre der niedersorbischen Sprache“ w tradiciji młodo­gramatiskeje šule, hač do dźensnišeho najwobšěrnišu historisku gramatiku serbšćiny
• 1896
  Sakska etnografiska wustajeńca w Drježdźanach z wobšěrnym serbskim wotdźělom, kiž twori zakład za nastawacy Serbski muzej

1900 – 2011

• 1900
  załoženje Koła serbskich spisowaćelow
• wot 1901
  sorabistiske přednoški na Praskej uniwersiće
• 1904
  dotwar Serbskeho („Maćičneho“) domu w Budyšinje, srjedźišća serbskeho kulturneho žiwjenja. W nim zaměstnja so mj. dr. Smolerjec ćišćernja, nakładnistwo a knihikupstwo, Maćična knihownja, archiw a muzej.
• 1911 – 28
  wuńdźe z podpěru ruskeje a čěskeje akademije wědomosćow třizwjazkowy „Słownik dolno­serbskeje rěcy a jeje narěcow“, zestajeny wot Arnošta Muki
• 1912
  załoženje Domowiny, třěšneho zwjazka serbskich towarstwow
• 1914 – 1918
  prěnja swětowa wójna
• 1918
  skónčenje prěnjeje swětoweje wojny; nastaće narodneho hibanja mjez Serbami ze žadanjemi za narod­nej runoprawosću hač k awtonomiji
• 1919
  Weimarska wustawa garantuje narodnym mjeńšinam zakładne prawa, zakonske postajenja za to pak so njestworja; Sakski přechodny šulski zakoń zmóžnja podawanje serbšćiny jako wučbny předmjet, wostanje pak wobmjezowany na Saksku
• 1919 – 1933
  Serbska ludowa strona, předsyda: Jakub Lorenc-Zalěski
• 1920
  załoženje „Wendenabteilung“ při Budyskim hamtskim hejtmanstwje, zarjadnišća za wobkedźbowanje serbskeho hibanja we Łužicy; „Serbske Nowiny“ wuchadźeja jako dźenik; Filip Rězak wuda wobšěrny němsko-serbski słownik
• 1923
  Mina Witkojc přewozmje a wobnowi delnjołužiski tydźenik „Serbski Casnik“
• wot 1925/26
  Jan Skala – časopis Kulturwehr, cłon Verband der Nationalen Minderheiten in Deutschland
• 1929
  wuńdźe „Serbska bibliografija“ Jakuba Wjacsławka z podpěru Maxa Vasmera
• 1933
  prěnja katedra sorabistiki na Karlowej uniwersiće w Praze, Josef Páta prěni profesor sorabistiki (1942 wot­prawjeny)
• 1933
  zakaz „Serbski Nowin“ na tydźeń, zajeća šesćoch sobudźěłaćerjow; protest a demonstracija w Mladej Boleslavje wjedźetej k jich pušćenju a změnje postupowanja nacistow přećiwo Serbam; Pawoł Nedo předsyda Domowiny; přeměni Domowinu k Zwjazkej Łužiskich Serbow
• 1937
  zakaz zjawneho skutkowanja Domowiny, přesadźenja serbskich wučerjow na šule zwonka Łuži­cy; Gestapo wobsadźi Serbski dom a znjemožni dalše wudawanje "Serbskich Nowin", časopisow a knihow
• 1937 – 38
  „Gmejska heja“, rukopisny časopis Praskich studentow, z basnjemi Jurja Chěžki
• 1940
  přesadźenje serbskich duchownych z Łužicy won
• 1939 – 1945
  druha swětowa wójna
• 1941
  oficialny zakaz serbskich towarstwow a konfiskacija jich wobsydstwa
• 1943
  Alojz Andricki wumrěje w KZće Dachau; w lěće 1998 zahaji so proces jeho zbóžnoprajenja
• 1944
  Jurij Chěžka zahinje jako wojak w Juhosłowjanskeje
• 1945
  wojowanje ruskich a pólskich wójskow we Łužicy; Budyšin deklarowany k twjerdźiznje, zničenje Serbskeho domu; Znowazałoženje Domowiny; zasadźenje dr. Jana Cyža za krajneho rady a Pawoła Neda za šulskeho radźićela přez sowjetsku wobsadnisku móc; Serbski realny gymnazij we Varnsdorfje
• po 1945
  w Čěskosłowakskej: serbske šule w Českej Lípje, Warnoćicach a Liberecu, prěnje rozhłosowe wu­syłanje w serbskej rěči
• 1947
  wobnowjenje serbskeho knihićišća a nowinarstwa, Serbska wyša šula w Budyšinje
• 1948
  Sakski sejm schwali „Zakoń wo zachowanju prawow serbskeje ludnosće“
• 1948 – 58
  załoženje wjacorych serbskich kulturnych a wědomostnych institucijow (Serbske ludowe dźiwad­ło, Serbska kniharnja, Serbska centralna biblioteka, Institut za serbski ludospyt, Serbski institut při uniwersiće w Lipsku, Serbski ludowy ansambl, Serbski rozhłós, Serbska rěčna šula, Dom za serbske ludowe wuměłstwo, Pedagogiski institut, Ludowe nakładnistwo Domowina)
• 1949
  załoženje europskeje iniciatiwy za mjenšinowe naležnosće FUEN (Federal Union European Nationali­ties) w Wersalu. Domowina jako asociěrowana čłonka wot 1990.
• 1950
  „Serbski wukaz“ w Braniborskej zaruči tež Serbam w Delnjej Łužicy narodne prawa; Pawol Nedo wot­stupi jako předsyda Domowiny; Domowina wuwije so k „socialistiskej“ organizaciji Serbow, wotwisna wot wobzamknjenjow strony SED
• 1951
  załoženje dźensnišeho Instituta za sorabistiku w Lipsku, tehdy pod mjenom Serbski institut
• 1952
  přenje čisło časopisa „Lětopis“
• 1952
  rjadowanje serbskeje wučby za wšě serbske dźěći w dwurěčnym teritoriju załoži so Serbska wyša šula w Choćebuzu
• 1956
  natwar płunokombinata Čorna Pumpa, zesylnjenje wudobywanja brunicy we Łužicy dotwar noweho Serbskeho domu
• 1960
  namócne zjednoćenje ratarskich małozawodow do prodrustwow; zničenje wjesnych strukturow, zańdźenje poslednich přazow jako srjedźišćow stareje serbskeje kultury
• 1964
  Siebente Durchführungsbestimmung zum Volksbildungsgesetz – změna w statnej šulskej politice; wob­dźělenje serbskich dźěči na serbskej wučbje stanje so dobrowólne , wabjenje za to pak so zakaza; dras­tiski spad serbskeje wučby
• 1965
  Prěni zwjazk Serbskeho rěčneho atlasa wuńdźe pod redakciju H. Faski, F. Michałka a H. Jenča
• 1966
  Hinc Schuster-Šewc wuda prěni dźěl „Gramatiki hornjoserbskeje rěče”, prěnjeje serbskorěčneje grama­tiki hornjoserbšćiny
• 1976
  „Krabat“ J. Brězana
• 1981
  Akademijowa gramatika hornjoserbšćiny (morfologija) wušła pod awtorstwom H. Faski a F. Michałka
• 1989
  w měsacach politiskeho přewróta zahaji Serbska narodna zhromadźizna w opoziciji k Domowinje na­rodny dialog, kiž wjedźe k wurjadnemu kongresej Domowiny
• 1990
  přeorientowanje a reorganizacija Domowiny znowa k třěšnemu zwjazkej towarstwow
• 1991
  konstituowanje Załožby za serbski lud; krajnej wustawje Braniborskeje a Sakskeje zakótwitej prawa Serbow
• 1991
  „Nowa Doba“ přemenuje so na „Serbske Nowiny“
• 1992
  Charta mjenšinowych a regionalnych rěčow. Prawa serbskeje rěče su na mjezynarodnym niwowje wob­krućene
• 1993
  sćelak ORB zahaji delnjoserbske telewizijne wusyłanje „Telewokno Łužyca“
• 1996
  15. a posledni zwjazk Serbskeho rěčneho atlasa wuńdźe
• wot 1998
  Witaj-projekt
• 1999
  wusyłanje Radia „Satkula“ za młodźinu
• 20.01.1999
  Sakski krajny sejm wobzamkny nowy serbski zakoń
• 2001
  Chróšćan zběžk: Serbscy staršej spytaja Chróšćansku šulu wobchować; jim hrozy wjelča pjen­ježna pokuta a šulerjam njepřipóznaće lětnika
• 2011
  iniciatiwa za „Serbski Sejmik“